آیین رونمایی از فصلنامه علمی - تخصصی «نگاه معاصر»

پنجشنبه، یازدهم دلو سال هزاره‌وسیصد و نودوهفت بنیاد اندیشه محفل رونمایی اولین شماره‌ از دور دوم فصلنامۀ علمی‌ـ ‌تخصصی «نگاه معاصر» را در سالن اجتماعات ساختمان ماستری دانشگاه کاتب برگزار کرد. در این محفل که تعدادی زیادی از فرهنگیان، استادان دانشگاه، دانشجویان، قلم‌به‌دستان و روشنفکران شرکت کرده بودند، سرور جوادی، رئیس دفتر معاون دوم رئیس جمهور، دکتر اکرم عارفی و داکتر محمدموسی جعفری صحبت کردند.
نخست برنامه با اجرای غلام‌سخی احسانی، سردبیر فصلنامۀ «نگاه معاصر» شروع شد و در ادامه قاسم عرفانی مدیر مسئول «نگاه معاصر» ضمن خوش‌آمدگویی به مهمانان حاضر در محفل و چگونگی آغاز به انتشار دور دوم «نگاه معاصر» صحبت کرد.
قاسم عرفانی؛ دربارۀ فرازوفرود شکل‌گیری این فصلنامه و رویکرد نشراتی آن، ضرورت پرداختن به سیاست خارجی و روابط بین‌الملل صحبت کرد. آقای عرفانی ضمن اشاره به مسئلۀ جهانی‌شدن و عبور از سده‌های پرمخاطرۀ گذشته، تأمین منافع کشور با تعامل آگاهانه و مسئولانه با کشورهای دیگر جهان، خاطرنشان کرد که همۀ کشورها در بخش‌های اقتصاد، سیاست، فرهنگ و تکنالوژی ضرورت به تعامل و دادوستد دارند. هر کشوری اگر بخواهد که منافع کشور خود را تأمین کند، لازم است که با کشورهای دیگر وارد گفت‌وگو شده، باب تعامل را بگشاید. وی یادآوری کرد که تحقیق و پژوهش، تولید متن و مطالعۀ عالمانۀ اشتباهات دیروز مؤلفه‌هایی‌اند که کمک می‌کنند تا سیاست‌گزاری درستی در عرصۀ سیاست خارجی و روابط بین‌الملل داشته باشیم. هم‌چنان ایشان افزود که دست‌اندرکاران «نگاه معاصر» با درکی خالی بودن جایگاه یک مجله‌‌ای که به سیاست خارجی و روابط بین‌الملل به شکل تخصصی بپردازد، دست به انتشار این فصلنامه زدند.
آقای عرفانی گفت: «ایدۀ نشر دور دوم فصلنامۀ «نگاه معاصر» از یک سال پیش مطرح شد. خرسند هستیم که در این فضا یک چهره‌ای مثل استاد دانش پیدا می‌شود که به‌رغم همۀ مشکلات و مصروفیت‌ها و دغدغه‌هایی که وجود دارد، عشقی به مسائل فرهنگی و اکادمیک دارد و آمادگی حمایت‌شان را اعلام کردند که «نگاه معاصر» به فصلنامه‌های بنیاد اندیشه اضافه شود. حالا خوشحالیم که امروز شاهد رونمایی اولین شمارۀ این فصلنامه هستیم.»
آقای عرفانی اشاره کرد که سعی و تلاش ما در این عرصه بر این است که مواد و تحلیل‌های تازه و به‌روزی را به دست نشر بسپاریم و تا آخر نیز چنین سیاستی دنبال خواهد شد.
سرور جوادی، رئیس دفتر معاونت دوم ریاست جمهوری و از جمله بنیانگذاران سری اول فصلنامه «نگاه معاصر»، دومین سخنران این محفل بود که دربارۀ مرکز فرهنگی نویسندگان و مجلۀ سراج و سرانجام در مورد چگونگی شکل‌گیری فصلنامۀ عملی‌ ـ تخصصی «نگاه معاصر» صحبت کرد. وی ضمن اشاره به وقایع تلخ گذشته گفت: «در اواخر سال 1371 هـ.خ؛ در آن زمانی که کابل در جنگ به سر می‌برد و تمام نگاه‌ها و افکار و احساسات در هر جایی که بودند، متوجه کابل و جنگ‌هایی بودند که در این حوزه جریان داشتند و تمام مباحث فرهنگی و تبلیغاتی هم بر همین حوزه می‌چرخیدند. در همین زمان بود که یک نامه‌ای از سوی رهبر شهید، استاد مزاری آمد که چهار یا پنج نفر مخاطب‌شان بود که طبعاً در رأس همه جناب استاد دانش بود. ایشان در آن نامه نوشته بود که ما در وضعیتی قرار داریم که بخواهیم یا نخواهیم باید در این سنگر باشیم و از حریم مردم خود دفاع کنیم؛ چه زنده باشیم و چه کشته شویم، همین مسیری هست که ما در آن درگیر هستیم. ما را خطاب قرار داده بود ـ خودم افتخار این را داشتم که مخاطب این نامه بودم ـ که شما خارج از دغدغه‌های روزمره و فارغ از این‌که در فلان سنگر چه می‌شود یا نمی‌شود و حتا فارغ از این‌که در یک تشکیلات سیاسی چه تحولاتی رخ می‌دهد یا نمی‌دهد، باید اساس کار فکری را برای آیندۀ این مردم بگذارید. بر مبنای همین توصیه بود که اوایل سال 1372 یک مجموعۀ هفت‌نفری باهم نشستیم. با تأسف از آن هفت نفر، دو تن از یاران ما به رحمت حق پیوسته‌اند(مرحوم استاد حسین شفایی و مرحوم بصیراحمد دولت‌آبادی) و پنج‌ نفر دیگر هنوز زنده هستیم. ما در محوریت جناب استاد دانش مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان را ایجاد کردیم.»
آقای جوادی در ادامۀ سخنان‌شان به ابتکارات مرکز نویسندگان اشاره کرد. وی گفت یکی از ابتکارات این مرکز بازنشر آثار تاریخی افغانستان بود؛ آثاری که به شدت کم‌یاب یا هم نایاب شده بودند. در این میان بازنشر سراج‌التواریخ و پیدا کردن نسخۀ اصلی این کتاب که به قلم بی‌نظیر و والای مرحوم کاتب نوشته شده بود، در اولویت قرار داشت. کسانی از جمله استاد مهدوی سنگ‌تخت وظیفه داده شدند که رد آثار قلمی مرحوم کاتب را در کابل بگیرند. به گفتۀ جوادی آن‌ها هم خوش‌بختانه بخشی از نسخه‌های قلمی سراج‌التواریخ را به کمک نواسۀ مرحوم کاتب پیدا کردند و از آرشیف ملی افغانستان خریداری کردند. به گفتۀ آقای جوادی همان نسخه‌هایی قلمی آثار کاتب که هنوز طوفان حوادث نتوانسته بود نابود کند و دشمنان آن آثار نتوانسته بودند بدان‌ها دست یابند، نیز به دست آمدند و روزها و ماه‌ها روی آن‌ها کار شد و بازنشر شدند.
به گفتۀ جوادی نشر فصلنامه‌های تخصصی ابتکار دیگری بود که به همت دست‌اندرکاران «مرکز فرهنگی نویسندگان» صورت گرفت که می‌توان از فصلنامۀ تخصصی «سراج» در حوزۀ مطالعات علوم انسانی و از فصلنامۀ تخصصی «در دری» در حوزۀ ادب و هنر اشاره کرد.
آقای جوادی اشاره کرد که وقتی می‌خواستیم زمینۀ انتقال «مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان»‌ را به کابل فراهم بسازیم، کشور به جنگ کشانده شد و بحران به وجود آمد. به گفتۀ جوادی بعد از سال‌ها وقتی دست‌اندرکاران این مرکز می‌خواستند آن را در کابل فعال کنند و برایش جواز بگیرند، به دلیل این‌که «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان» پیش از این فعال شده بود، نتوانستند این مرکز را فعال کنند. وی اشاره کرد: ما نام مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان» را تبدیل کردیم به «مرکز فرهنگی سراج». بعد خود سراج را هم به ما جواز ندادند که گفتند اساساً همین عنوان سراج مربوط به خانوادۀ طرزی است و درواقع میراثی از آن‌ها است؛ چون مؤسس سراج‌الاخبار بوده و امثال از این‌ها.» به گفتۀ جوادی، اعضای «مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان» نتوانستند به این نام هم جواز بگیرد و آن را در کابل فعال کنند. وی اشاره کرد، این بود که «نگاه معاصر» به جای «سراج» انتخاب شد و چندین شماره هم در آن سال‌ها منتشر شد. جوادی خاطرنشان کرد که بعد از انتشار چند شماره دست‌اندرکاران «سراج» قدیمی و «نگاه معاصر» جدید نتوانستند که کارشان را به دلیل نداشتن پشتیبان مالی و حامی سیاسی ادامه دهند. تا این‌که در دورۀ جدید این کار به همت و محوریت جناب استاد دانش ادامه یافت. بنیاد اندیشه اساس گذاشته شد و دورنمایی کاری برای آن تعریف شد که بخش بزرگی از دغدغه‌های هیئت مؤسسان بنیاد اندیشه ثبت و نوشتن تاریخ شفاهی این ملت بود؛ ملتی که اگر تاریخ آن ثبت نشوند و معلومات تاریخی کسانی که خود تاریخ زنده‌اند، ثبت نشوند، بعد از مدتی در خلائی تاریخی خواهیم ماند.
از همین روی، فصلنامۀ «اندیشۀ معاصر» و «ادبیات معاصر» در ادامۀ «سراج» و «در دری» شروع به فعالیت کردند. هم‌چنان بعدها تعدادی از سوی دوستان، فصلنامۀ تخصصی «نگاه معاصر» را در عرصۀ سیاست خارجی و روابط بین‌الملل نیز مطرح شد. این نیز بعد از رایزنی‌ها و بحث‌های زیاد، تأسیس شد و اینک شمارۀ اول دور دوم آن را بعد از سال‌ها شاهدیم.
آقای جوادی گفت: «اکنون هم می‌خواهیم آن نگاه معاصر را ادامه دهیم. به هر حال نه جنگ ما را فارغ ساخت از این‌که به فکر دانش و تخصص و فرهنگ نباشیم و نه حالا سیاست و دولت‌داری ما را باید از آن فکر فارغ بسازد. ما باید همگام با این تفکر و اندیشۀ خود را داشته باشیم و «نگاه معاصر» را منتشر کنیم و دیگران هم به میراث بگذاریم.»
سخنران دیگر،‌ دکتر اکرم عارفی بود که وی ضمن اشاره به تغییرات فرهنگی‌ای که در سال‌های اخیر در کشور رونما شده است، خاطرنشان کرد که این تحولات چهرۀ افغانستان را در از نگاه عملی و فرهنگی تغییر خواهند داد. به گفتۀ عارفی ثبت حوادث و خاطرات یکی از راه‌های انتقال و ماندگارسازی اندیشه و تفکر و حوادث و وقایعی‌اند که اتفاق افتاده‌اند. به گفتۀ ایشان وقتی این‌ها ثبت می‌شوند، آنگاه است که قابل نقد، بازخوانی و بازبینی و تکمیل‌سازی است و تا زمانی‌که این اتفاق نیفتد، ما هم قادر به نقد و تکمیل کردن آن نخواهیم بود.
به باور دکتر عارفی تغییر در نگرش آدم‌های این سرزمین نسبت به ثبت رخداد‌ها و حوادث؛ تحولی دیگری است که در این جامعه اتفاق افتاده است. نویسندگان و پژوهشگران از حالت توصیفی گذشته‌اند و به سوی تحقیقی و پژوهشگری گذشته‌اند و سعی دارند تا آثار و کتاب‌های پژوهشی بیافرینند. بدون تردید این راهگشا دانست. وی نشر فصلنامۀ علمی‌ـ‌تخصصی «نگاه معاصر» را نمونۀ این تحول دانست و گفت: «آن نشانه‌ها را من در چند چیز می‌بینم: این نگاه معاصر آن نشانه‌ها را تقویت می‌کند و ما را به آن سمت بیشتر هدایت می‌کند. اولین چیزی که ما در این‌جا می‌بینیم، تغییر در نگرش علمی ما است. ما وقتی وارد یک فصلنامه می‌شویم، خود فصلنامه جایگاه پژوهشی و تحقیقاتی دارد. برخلاف ماهنامه و هفته‌نامه‌ها برخورد و نگاه کاملاً جدید به تحلیل و برخورد با مسائل و پدیده‌ها دارد. محققان و تحصیل‌کردگان ما دیگر از آن حالت هفته‌نامه و ماهنامه بیرون شده‌اند و به سمت نوشته‌های پژوهشی روی می‌آورند. از این جهت این شماره می‌تواند سرآغاز یک حرکت وسیع‌تر و طولانی‌مدت در میان قشر جدید و نخبه تحصیل‌کرده باشد.»‌ به گفتۀ ایشان نکتۀ دیگری که در این مجله دیدنی است، تبدیل نگاه‌های کلان و عام به نگاه‌های کوچک و ریز است. به باور ایشان این نیز یک چرخش مثبت است.
دکتر محمدموسی جعفری، آخرین سخنران برنامه نیز در مورد تحول سیاست خارجی بعد از جنگ جهانی دوم و امکان مطالعات سیاست خارجی در هر نظام و شرایطی صحبت کرد. وی سیاست خارجی را حوزۀ میان‌رشته‌ای دانست و خاطرنشان کرد که سیاست خارجی در هر وضعیتی قابل تحلیل است. به گفتۀ ایشان مطالعه و تحلیل سیاست خارجی بستگی به نظام و شرایط نبوده، در هر حالتی ممکن است. وی در ادامۀ سخنانش به تاریخ و پیشتازان مطالعات سیاست خارجی پرداخت و آن را ویژگی‌‌های آن‌ها را بیان کرد.
در پایان برنامه‌ فصلنامۀ علمی‌تخصصی «نگاه معاصر» با حضور تعداد زیادی از نویسندگان و استادان دانشگاه رونمایی شد.

فایل های مجله وزین نگاه معاصر را از اینجا دانلود کنید.